Luchtwegproblemen bij de kip

ILT is een virusziekte (het herpesvirus) die gepaard gaat met milde tot ernstige ademhalingsproblemen, productiedaling en sterfte. De ziekte komt voor bij kippen, fazanten en pauwen.  Alle kippen van alle leeftijden kunnen ziek worden, maar bij jonge dieren zijn de verschijnselen meestal minder erg. Bij bruine leghennen juist wat erger. In Nederland wordt de diagnose ILT  een of enkele malen per jaar gesteld.
Verspreiding vindt plaats door direct en indirect contact (personen, vogels, ongedierte, transportmiddelen, verpakkingsmateriaal en gereedschappen). Wilde vogels worden niet gezien als verspreiders, maar fazanten zijn wel een risicofactor.

Symptomen
De incubatietijd bedraagt 5 tot 15 dagen. De ernst van de symptomen hangt af van diverse factoren zoals virusstam, vogelsoort, type dier, leeftijd, klimaat, bijkomende infecties en of het dier wel of niet goed gevaccineerd is. Verhoogde uitval, ademhalingsgeluiden (rochelen en proesten), oogontstekingen, neusuitvloeiing, hier en daar bloederig slijm en het opvallende ‘gapen’, waarbij de dieren met geopende snavel en gestrekte hals inademen en daarna bij de uitademing de kop laten zakken.

Behandeling
Helaas is er geen behandeling mogelijk tegen ILT. Wel kan er voor de dieren die nog niet besmet zijn een noodvaccinatie gegeven worden. Dit door middel van een oogdruppel. Deze vaccinatie geeft volledige bescherming na een dag of 5. Een water- of sprayvaccinatie werkt minder goed en duurt langer voordat bescherming bereikt is. Vaccinatie verminderd de ernst van de ziekte en kan de virusuitscheiding verminderd worden. Wel wordt er soms een entreactie gezien. Deze is merkbaar in de vorm van oogontsteking.

Acute snot (Coryza)
Acute snot wordt veroorzaakt door een bacterie (Avibacterium paragallinarum) en is een meestal acute, daarna chronische, sterk infectieuze aandoening bij kippen. Oudere dieren zijn voornamelijk gevoelig, bij jongere dieren zijn de klinische verschijnselen milder en is de ziekteduur korter.
De infectieroute verloopt via het oog- en neusslijmvlies.  Verspreiding vindt plaats via neusslijm, direct contact, waterdruppels in de lucht of via drinkwater. Via de eieren wordt de bacterie niet verspreid. Buiten de kip overleeft de bacterie relatief kort: maximaal twee dagen. De bacterie sterft door UV-licht (zonlicht), uitdroging en desinfectie middelen. De overlevingstijd in drinkwater is vier uur.

Als de kip besmet is, dan is de kip gedurende het gehele leven drager.

Symptomen
Symptomen zijn vanaf drie dagen na besmetting zichtbaar en kunnen zich binnen tien dagen vertonen in de gehele koppel:

• Dikke kop door zwelling van de bijholtes van de neus
• Gezwollen lellen
• Dikke ogen met gezwollen oogleden
• Grijzige tot etterige, draden trekkende uitvloei uit neus en ogen
• Rochelende ademhaling
• Vermageren door minder eten
• Diarree

Behandeling
De behandelingen bestaat uit het langdurig geven van antibiotica. Helaas zorgt behandeling niet tot uitroeiing van de bacterie en er bestaat dus altijd de kans dat de ziekte in alle hevigheid terugkomt.
Naast het gebruik van antibiotica kan het sprayen van veilige bacteriedodende middelen in het hok helpen bij de bestrijding. Ook is een permanente toevoeging van bacteriedodende middelen aan het drinkwater mogelijk.

Er bestaat ook een vaccinatie, maar deze zijn niet algemeen verkrijgbaar. Daarbij zal een vaccinatie  de problemen verminderen, maar niet in staat zijn een besmetting te voorkomen.

Gaapziekte
Gaapziekte wordt veroorzaakt door rondwormen (Syngamus trachea) die zich in de luchtpijp van gevogelte vasthecht. Deze worm komt vrij algemeen voor bij vogels die buiten of in volieres gehouden worden. Vooral de  jonge kippen zijn gevoelig hiervoor. De volwassen wormen leven in de luchtpijp. Daar leggen ze eieren, die door de kip worden opgehoest en ingeslikt. Vervolgens worden de wormeieren met de mest uitgescheiden. In het wormei ontwikkelt zich een larve. Vaak wordt deze larve opgenomen door een tussengastheer zoals een regenworm of slak. In deze tussengastheer kan de larve aanzienlijk langer overleven dan vrij in de omgeving. De kip wordt besmet als hij een besmette tussengastheer op eet. Na opname van de larve trekt de larve via het vanuit de darm naar de longen en vervelt daar twee keer. Eenmaal volwassen worden er weer nieuwe wormeieren gelegd.

Symptomen
Schudt de kip met de kop en lijkt het of de kip gaapt, dan is de kans groot dat deze besmet is met gaapworm. Doordat de wormen in een (groot) deel van de luchtpijp zitten, hapt de kip naar lucht (gapen), hoest de kip, schudt met de kop, eet minder, valt af en zit in elkaar gedoken.

Behandeling
Gaapworm kan door middel van ontlastingsonderzoek vastgesteld worden. De besmette kippen zullen daarna ontwormt moeten worden, maar omdat de eitjes via de mest uitgescheiden worden, en ook andere kippen kunnen besmetten, is hygiëne erg belangrijk. Het hok zal ook schoongemaakt moeten worden. Worden besmette kippen niet tijdig of niet behandeld, dan zal de kip altijd komen te overlijden.

Chronische snot (Mycoplasmose Gallisepticum)
Deze ziekte wordt veroorzaakt door een bacterie. De ernst van de ziekte is afhankelijk van de leeftijd van de besmette dieren, of er andere infecties zijn en welke stam van de bacterie het is.
Kippen kunnen besmet raken door contact met besmette stof- of waterdeeltjes in de lucht, die via neus en/of oogslijmvlies de luchtwegen infecteren. Ook de besmetting worden overgebracht doordat de bacterie wordt door besmette stofdeeltjes op bv kleding of veertjes.

Symptomen
Kuikens of jonge kippen wordt vrijwel altijd ziek. Zij hebben last van (ernstige) benauwdheid en kunnen zelfs stikken. Ook kunnen ze rochelende geluiden maken.
Bij oudere dieren kunnen last hebben van gezwollen ogen en een gezwollen kip. Soms hebben ze helemaal geen symptomen. Deze kippen zijn een risico voor de andere kippen omdat ze de bacterie kunnen overdragen naar de andere kippen.

Behandeling
In deze is voorkomen belangrijker dan genezen. Het belangrijkst is dan ook op het voorkomen van de infectie. Is de bacterie eenmaal aanwezig, dan is zal deze ook altijd aanwezig blijven.
Als de infectie aanwezig is dan bestaat de behandeling uit het geven van antibiotica.

Vogelgriep is een aangifteplichtige ziekte. Als een dierenarts symptomen ziet die op vogelgriep kunnen wijzen, dan moet dit direct worden gemeld bij het landelijk meldpunt.
Vogelpest wordt verspreid via levende dieren, eieren , eiproducten of trekkende vogels.  Kippen kunnen besmet worden door in contact te komen met besmette dieren, via besmet materiaal of mensen die in contact zijn geweest met deze materialen of door stof uit een besmette stal in de omgeving.

Symptomen
Besmet met de milde variant zien we dat de kip minder eieren legt en moeite krijgt met ademen.
Eenmaal besmet met de gevaarlijke variant van vogelpest kunnen de symptomen zichtbaar zijn binnen enkele uren tot 3 dagen na besmetting.
De eerste symptomen zijn:

• duidelijke sloomheid
• de kippen maken geen geluid meer

In een verder stadium:

• moeite met ademhalen
• plotselinge sterfte
• minder eten en drinken
• ze leggen minder eieren
• windeieren en bleke schalen
• diarree
• zwelling en blauwkleuring van kam, lellen en poten
• oogontstekingen
• zenuwverschijnselen

Behandeling
Er wordt op dit moment gedaan naar een vaccin. De vaccins die er zijn, zijn nog niet volledig geregistreerd en nog niet optimaal effectief. De verwachting is dat in de toekomst vaccinatie tegen vogelpest wel op grote schaal kan plaatsvinden.
Als eenmaal de verdenking van vogelpest bestaat is euthanasie, op dit moment, de enige mogelijkheid.

Pseudovogelpest (Newcastle Disease NCD)
Pseudovogelpest (Newcastle Disease)is een besmettelijke ziekte bij vogels en wordt veroorzaakt door het Aviair Paramyxovirus (PMV).

Verspreiding van het virus verloopt via het inademen van virus of de opname van water en/of voer dat besmet is door mest van hokgenoten. Verspreiding is mogelijk via de lucht, besmette waterdruppeltjes en stofdeeltjes. Andere verspreidingsmogelijheden zijn: andere dieren, inclusief vliegen, besmet strooisel en pluimveeproducten (vlees en eieren). Verspreiding van virus door wilde vogels is mogelijk bij direct contact tussen besmette wilde vogels en de kippen. Besmetting is ook mogelijk als besmette wilde vogels zich in de directe nabijheid van het hok of ren ophouden en de omstandigheden voor de verspreiding via de wind gunstig zijn.
Vogels die erg gevoelig zijn voor het virus zijn: kippen, kalkoenen, kwartels, duiven, struisvogels, kanaries en papagaaiachtigen. Andere vogels zijn minder gevoelig en vertonen mildere ziekteverschijnselen. Minder gevoelige vogelsoorten kunnen het virus bij zich dragen en uitscheiden zonder ziekteverschijnselen te tonen.
Als een dierenarts symptomen ziet die op NCD kunnen wijzen, dan moet dit direct worden gemeld bij het landelijk meldpunt.

Symptomen
De tijd tussen besmetting en de eerste symptomen is ongeveer vier tot vijf dagen. Bij een agressief virus kunnen dieren binnen een tot drie dagen sterven. Bij mensen kan een milde oogvliesontsteking voorkomen als gevolg van een besmetting met het NCD-virus.
Symptomen die kunnen wijzen op NCD zijn:

• vochtophoping aan de kop
• diarree
•  sterfte
• zenuwverschijnselen (wankele gang, verlamming, draaihals)
• ademhalingsproblemen
• de schalen van de eieren hebben afwijkingen

Behandeling
Er is helaas geen werkende remedie tegen NCD. De bestrijding is dus geheel afhankelijk van de preventieve vaccinatie. In Nederland is vaccinatie verplicht voor bedrijfsmatige kippenhouders, maar ook voor hobbypluimveehouders die meedoen aan tentoonstellingen en dergelijke evenementen waarbij de kippen in contact komen met veel andere vogels. Het wordt aangeraden om de vaccinatie na twee weken eenmalig te herhalen, zodat de kippen een goede weerstand opbouwen.
Besmette dieren moeten helaas worden geëuthanaseerd en niet besmette kippen moeten minstens 30 dagen in quarantaine, waarna de kippen moeten worden gecontroleerd en vervolgens ingeënt. Deze strenge regels zijn er omdat het virus erg besmettelijk is.